Dualne kształcenie zawodowe to równoczesne, dwutorowe kształcenie ogólne w systemie szkolnym połączone z nauką zawodu zorganizowaną przez pracodawcę. Taki model edukacji jest powszechny w Niemczech, Szwajcarii, Austrii. Francji i Norwegii. Najlepiej system kształcenia dualnego jest rozwinięty w Niemczech. Zaangażowane są instytucje federalne, kraje związkowe oraz izby przemysłowo-handlowe, pracodawcy i uczniowie. W niemieckim systemie kształcenia dualnego praktyka zawodowa to zatrudnienie, umowa o pracę, zawarte między pracodawcą a pracownikiem. Kształcenie trwa trzy lata. Nauka w szkole i w przedsiębiorstwie zgodnie z wybranym profilem zawodowym. Wiedzę można też nabyć w podlegających wyłącznemu nadzorowi państwa specjalistycznych szkołach zawodowych. Naukę w systemie dualnym mogą podjąć osoby od 16 lat bez górnej granicy wiekowej. Kształcenie dualne może być realizowane na wszystkich stopniach kształcenia. Uczeń w zakładzie stanowi część zespołu, pobiera wzrastające w kolejnych latach wynagrodzenie. Jest on ważnym czynnikiem w polityce zatrudnienia wykwalifikowanych pracowników.
Polski model kształcenia zawodowego
W polskim systemie edukacji, prawne regulacje kształcenia zawodowego określa: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz.U. z 2017 r., poz. 1644). Polski system edukacyjny jest w trakcie „totalnej przebudowy”.
Od września 2017 r. powstały szkoły branżowe I stopnia, po których można kontynuować naukę w liceum, technikum lub szkole branżowej II stopnia. Decyzja o kontynuowaniu nauki po uzyskaniu kwalifikacji w szkole branżowej II stopnia będzie zależała od samego abiturienta. Po maturze może podjąć naukę na wyższych studiach. Reforma edukacji ma dostosować kształcenie specjalistów do zapotrzebowania. Kształcenie zawodowe nie jest zbyt popularne w naszym kraju. Potrzebna jest zmiana mentalności rodziców i uczniów. W udziale uczniów szkół zawodowych w ogólnej liczbie uczniów szkół ponadgimnazjalnych w Unii Europejskiej średnia wynosi 48 %, w Polsce 49%.
Od 1 września 2019 r. warunkiem ukończenia szkoły będzie zdanie egzaminu przed okręgową komisją egzaminacyjną lub egzaminu czeladniczego przed komisją izby rzemieślniczej.
Ukończenie szkoły będzie powiązane ze zdobyciem odpowiednich uprawnień zawodowych.
Cechy dualnego systemu kształcenia
System dualny powinien umożliwić uczniowi zdobycie wiedzy teoretycznej i zapewnić bezpośredni kontakt z rynkiem pracy. Warunki konieczne systemu dualnego kształcenia zawodowego to:
- praktyczna nauka zawodu jest organizowana przez pracodawcę,
- pracodawca zawiera z uczniem umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego,
- zajęcia praktyczne prowadzone są przez instruktorów zatrudnionych przez pracodawcę,
- zajęcia praktyczne odbywają się u pracodawcy,
- nauka z przedmiotów ogólnych odbywa się w szkole,
- zakład pracy i szkoła dzielą się obowiązkami wynikającymi z kształcenia uczniów.
System dualny ułatwia powiązanie szkolnictwa bezpośrednio z rynkiem pracy. Pracodawcy i potencjalni pracownicy nawiązują kontakt już na etapie nauczania. Pracowników kształci się pod rynek pracy. W krajach stosujących ten system kształcenia znacząco spadło bezrobocie wśród młodych pracowników. Jest to źródło wykwalifikowanych kadr dla małych firm.
Można zaryzykować stwierdzenie że dualny system kształcenia zawodowego jest remedium na wiele problemów gospodarki i rynku pracy.
